ایدز

در ابتدا باید با مفهوم ایدز آشنا شویم تا بعد از آن به دنبال راه حلی برای درمان یا تشخیص آن بگردیم.

امروزه علاوه بر تست های آزمایشگاهی کیت ایدز نیز به بازار آمده است. که در ادامه بیشتر در مورد آن توضیح خواهیم داد.

HIV چیست و مخفف چه کلمه ای است؟

HIV در واقع اول کلماتVirus Human Immuno-deficient است. ویروس ایدز در حال حاضر فقط بر روی انسانها تاثیر می گذارد که باعث ایجاد اختلالاتی در دستگاه ایمنی بدن انسان می شود. ویروس ایدز مانند سایر ویروس ها توانایی تکثیر مستقل را ندارد و باید در بدن در سایر سلول ها تغییراتی ایجاد کند و آنها را از فعالیت های اصلی و دفاعی خود خارج کند تا بتواند زنده بماند و انتشار یابد.

AIDS مخفف کلمات Aquired Immune Deficiency Syndrom  است. در اینجا به صورت مختصر در مورد هر کلمه توضیحی می دهیم تا بیشتر با کلمه ایدز آشنا شوید.

کلمه اول Aquired به معنی اکتسابی است زیرا فرد باید از بیرون آن را اکتساب کند و نقص ژنتیکی نیست.

کلمه دوم Immune به معنی ایمنی است که ویروس ایدز مستقیما روی سیستم ایمنی تاثیر می گذارد و کار سیستم ایمنی که دفع ویروس، باکتری و میکروب است را مختل می کند.

کلمه سوم Deficiency است که به معنی نقصان است که همان نقص در سیستم ایمنی بدن است.

کلمه چهارم Syndrom به معنی سندروم است. افراد مبتلا به ایدز گرفتار انواع مختلفی از بیماریها و نشانه ها می شوند.

توجه داشته باشید که اگر آزمایش ایدز یا تست ایدز شما مثبت شد به معنی ابتلا به HIV یا نقص سیستم ایمنی نیست. زمانی تشخیص ایدز داده می شود که تعداد سلول های دفاعی بدن یا همان CD4 به کمتر از 200 عدد در هر میلی متر مکعب خون رسیده باشند.

حالا کمی در مورد تاریخچه ایدز با هم بخوانیم

دانشمندان بر این باورند که این ویروس در ابتدا از شامپانزه های غرب آفریقا در دهه 1930 به وجود آمده است. ویروس ایدز از ویروس نقص ایمنی نوعی شامپانزه به انسان منتقل شده است و در بدن انسان به HIV جهش یافته است و زمانی رخ داده است که انسان شامپانزه را برای گوشتش شکار می کرده است.

این ویروس در طی سال ها به آرامی در تمام آفریقا پخش شده است و بعد از آن به تمام جهان منتقل شده است. در سال های 1980 زمانی که سرطان و عفونت های نادر را دانشمندان کشف کردند ایدز و HIV نیز به گوش جهانیان رسید.

اولین داروی ضد رتوویروسی برای درمان ایدز در سال 1987 ساخته شد. اولین روز دسامبر هر سال را به عنوان روز بیماری ایدز نامگذاری کرده اند. در سال 1991 روبان قرمز به عنوان نماد جهانی ایدز برای افراد مبتلا و خانواده هایشان شناخته شد.

اما باز هم مهم نیست که از کجا آمده است باید همه مواظب باشیم تا آلودگی رخ ندهد این ویروس در تمام کشور ها وجود دارد.

فکر می کنید ویروس ایدز اولین بار در کدام کشور کشف شد؟

در سال 1981 برای اولین بار در میان هم جنس گرایان آمریکا ایدز مشاهده شد. اما قبل از آن همان طور که در بالا به آن اشاره کردیم در قاره آفریقا وجود داشت.

دوره کمون چیست؟

مدت زمانی که طول می کشد تا آلودگی با ویروس ایدز باعث بروز بیماری شود را دوره کمون می گویند.

امروزه با توجه به تحقیقاتی که انجام شده زمان متوسط بین عفونت با HIV و ظهور علائم ایدز 10 سال طول می کشد. این زمان در افراد مختلف فرق می کند و به عوامل زیادی از جمله وضعیت سلامتی و رفتارهای فردی بستگی دارد. امروزه با پیشرفت علم و کشف داروهای جدید می توان سرعت ضعیف شدن دستگاه ایمنی را کاهش داد. همینطور می توان از بعضی بیماری هایی که به همراه ایدز ظاهر می شوند جلوگیری کرد یا آنها را درمان کرد. پس تشخیص زود هنگام ایدز برای تشخیص روش درمانی بسیار اهمیت دارد.

از کجا متوجه شویم که کسی مبتلا به ایدز است؟

تنها روش تشخیص و تست ایدز آزمایش مربوط به آن است. در حال حاضر کیت ایدز برای تشخیص خانگی آن نیز وارد بازار شده است. اکثر افرادی که به ایدز مبتلا شده اند تا مدتها هیچ علامتی نداشته اند و اکثر علائمی که برای ایدز گفته می شود در سایر بیماری ها نیز دیده شده است.

حالا با فرض بر اینکه رفتار پر خطری صورت گرفت چه زمانی بعد از آن فرصت دارید تا آزمایش ایدز را انجام بدهید؟

دوره پنجره

مدت زمانی که طول می کشد تا فردی که ویروس ایدز وارد بدنش شده است آنتی بادی تولید کند و تست ایدز او مثبت شود دوره پنجره window period می گویند.

این زمان حدود 40 هفته تا 3 ماه طول می کشد اما گاهی تا 6 ماه هم به طول می انجامد که باز هم به رفتار فرد بستگی دارد که آیا باز هم رفتار پرخطری را تکرار می کند یا نه.

آزمایش هایی که برای تشخیص ایدز گرفته می شود؟

آزمایش های پادتن HIV

آزمایش الیزا:

آزمایشی استاندارد که برای غربالگری خون و فرآورده های خونی در کشور انجام می شود. همچنین افرادی که می خواهند از وضعیت HIV خود مطلع شوند باید این تست ایدز را بدهند. اما ممکن است این آزمایش جوابی کاذب و مثبت نشان دهد.

آزمایش وسترن بلات:

این آزمایش ایدز دقت بیشتری از الیزه دارد و برای تایید جواب مثبت تست ایدز الیزه بکار می رود. در کشور ما فقط در آزمایشگاه های انتقال خون و با معرفی از کلینیک های مشاوره ایدز و بیماری های رفتاری این آزمایش انجام می شود.

تست سریع

تست غربالگری که جواب آن در 20 دقیقه حاضر می شود. این تست از خون وریدی یا سر انگشت یا بزاق دهان گرفته می شود. اگر جواب مثبت بود باید توسط تست ایدز وسترن بلات مجددا انجام شود. درستی این آزمایش به اندازه الیزا است. این تست نیاز به تجهیزات آزمایشگاهی و افراد حرفه ای ندارد. به همین علت در کشور های فقیر زیاد از این تست های سریع استفاده می شود.

امروزه کیت های خاصی برای انجام تست ایدز در منزل نیز وارد بازار شده اند.

با کیت های تشخیص ایدز در منزل از خون سر انگشت یا بزاق دهان نمونه گیری می شود که در یک دقیقه جواب را می دهند. اگر جواب مثبت بود باید توسط تست ایدز مطمئن تر حتما بررسی شود.

کیت تشخیص ایدز برای کسانی که می خواهند هویتشان فاش نشود بسیار مناسب است. هنگامی که از این روش استفاده می کنند به آلوده بودن یا نبودن خود مطمئن می شوند و اگر جواب مثبت بود می توانند برای انجام تست مطمئن ب آزمایشگاه مراجعه کنند.

اما در هنگام خرید باید حتما دقت کنید تا از سایت های معتبر این کیت ها را خریداری کنید.

حتما این سوال برایتان پیش می آید که چرا آزمایش ایدز در چند مرحله انجام می شود؟

به خاطر مسائل علمی برای تشخیص ایدز و نیز مسائل اخلاق کاری و قانونی آزمایش ایدز در سه مرحله انجام می شود.

در مرحله اول آزمایش الیزه انجام می شود و اگر مثبت بود آزمایش الیزه دوم با فاصله چند ماه انجام می شود و در این مرحله به احتمال زیاد فرد مبتلا به ویروس شده است. در مرحله آخر آزمایش وسترن بلات انجام می شود تا تایید نهایی آزمایش اول باشد. اگر آزمایش ایدز سوم مثبت باشد فرد قطعا مبتلا به ایدز است و در اصطلاح به او HIV مثبت می گویند.

اما اگر آزمایش ایدز دوم منفی در آمد این هم به معنی HIV منفی فرد نیست چون گاهی زمان می برد تا بدن پادتن تولید کند. درست به همین مرحله دوره پنجره می گویند.

در این شرایط فرد باید 6 ماه دیگر تست ایدز را تکرار کند تا اگر این بار هم جواب تست ایدز منفی بود مطمئن شود که هیچ مشکلی ندارد ولی این جواب هم بستگی به رفتار فرد در این مدت دارد که رفتار پر خطری انجام نداده باشد.

جواب تست ایدز مثبت یا منفی است به چه معنا است؟

تست مثبت به این معنا  است که ویروس ایدز در بدن شما وجود دارد و می تواند به دیگران منتقل شود، پس باید احتیاط لازم صورت گیرد.

تست منفی به این معنا است که آنتی بادی های ناشی از ویروس ایدز در خون شما وجود ندارد. باید بدانید که تست منفی به معنای اینکه شما در برابر ایدز ایمن هستید نیست بلکه این امکان وجود دارد که شما بهHIV آلوده باشید اما در دوره پنجره قرار داشته باشید. حتی منفی بودن به معنی مقاومت در برابر عفونت نیست.

 مثبت بودن تست ایدز به معنای حامل بودن عامل ایدز است. اما مثبت بودن تست ایدز نیز به معنای اینکه شما در حال حاضر ایدز دارید نیست. همچنین به این معنی هم نیست که شما هرگز نمی توانید به زندگی عادی خود ادامه دهید

درست است که ایدز درمان قطعی ندارد اما می توان بسیاری از عوامل بیماری زا و عفونت های دیگر را کنترل و از پیشرفت آنها جلوگیری کرد تا مانع زیادشدن ویروس شویم. امروزه با توجه به پیشرفت علم و داروهای پزشکی مبتلایان به ایدز زندگی طولانی و با کیفیتی پیدا کرده اند.

آزمایش ایدزدر کجاها گرفته می شود؟

تقریبا در تمام آزمایشگاه ها تست اولیه گرفته می شود اما در کلینیک های مخصوص با حفظ حریم خصوصی پس از مشاوره رایگان بدون گرفتن نام متقاضی و فقط با اختصاص یک کد از فرد آزمایش لازم را می گیرند.

شاید برایتان این سوال پیش بیاید که با دادن آزمایش چکاپ آیا لازم است تست ایدز هم بدهیم؟

باید بگوییم بله. در آزمایش های چکاپ معمولا تست ایدز گرفته نمی شود پس دقت کنید که در این مورد با پزشک تان صحبت کنید و مطمئن شویدکه نام آزمایش HIV حتما در برگه آزمایش شما قید شود.

در آزمایش ایدز مطمئن باشید کسی متوجه آزمایش و جواب آن نمی شود. این آزمایش کاملا با اجازه فرد گرفته می شود و تا فرد در مورد آزمایش و تاثیرات مثبت آن آگاه نشود هیچ آزمایشی از فرد گرفته نمی شود. این اطمینان و علاقه مندی در طی مشاوره قبل از آزمایش حاصل می شود.

جواب آزمایش نیز محرمانه می ماند و فقط به فرد متقاضی و یا در صورت بستری بودن به دکتر فرد آزمایش دهنده داده می شود. به قدری اسرار بیمار محرمانه می ماند که اگر از سمت مراکز مشاوره بیماری های رفتاری فرد به آزمایشگاه فرستاده شود معرفی آنها بدون نام بوده تا هویت اصلی فرد و اطلاعات شخصی او حفظ شود.

الان شاید بخواهید بدانید که چرا تست ایدز برای ازدواج یا افرادی که به کشور وارد می شوند اجباری نیست؟

همان طور که در بالا به آن اشاره کردیم تست ایدز کاملا بر پایه خواست قلبی فرد است و از طرفی با وجود دوره کمون و پنجره که این ویروس در بدن وجود دارد اما آزمایش منفی نشان می دهد گرفتن آزمایش عملا کار بیهوده و هزینه بری است.

آیا تماس های معمولی و عادی باعث انتقال ویروس ایدز می شود؟

در جواب باید بگوییم که خیر همچین امکانی وجود ندارد. در دست دادن، بغل کردن، بوسیدن صورت، غذا خوردن در یک ظرف مشترک، مسافرت با یک ماشین یا اتوبوس، استخر شنای عمومی و توالت عمومی ویروس منتقل نمی شود.

از چه طریقی ویروس ایدز منتقل می شود؟

این ویروس از طریق تماس جنسی مرد با مرد، زن با زن و زن با مرد یا از طریق خون و فراورده های خونی آلوده مانند سرنگ یا سوزن آلوده و یا از طریق مادران آلوده به شیرخواران در طول بارداری یا در حین زایمان و یا از طریق تغذیه با شیر مادر منتقل می شود.

همان طور که در بالا گفتیم برخلاف خیلی از ویروس ها، این ویروس به طور کامل از بدن خارج نمی شود و همیشه این ویروس در بدن باقی خواهد ماند. درست است که ایدز درمان قطعی ندارد اما با مراقبت های پزشکی درست می توانند HIV را کنترل کنند.

با داروها ضد ویروس رتروویروسی یا ART می توان تعداد این ویروس ها را به میزان زیادی کاهش داد و افراد مبتلا به ایدز می توانند زندگی طولانی و سالم داشته باشند. امروزه اگر کسی مبتلا به ایدز باشد و زود متوجه شود درمانشان به سادگی انجام می شود.